هشدار، هشدار،‏ هشدار

آمارها وعلل مصرف الکل توسط جوانان

طی سال‌های اخیر داروخانه‌های شهر تهران با تقاضای بی شماری از سوی افراد جوان برای خرید الکل سفید مواجه شده‌اند، تقاضایی که شاید غیرطبیعی و فراتر از نیازهای دارویی و بهداشتی بوده و نگران‌کننده به نظر می‌رسد. بنا بر گزارش های دریافتی در طول ایام هفته و بویژه روزهای منتهی به پایان هفته، فروش الکل سفید به یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی داروخانه‌ها تبدیل شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پلیس، نتیجه یک بررسی محدود و مصاحبه با برخی داروخانه‌داران سطح تهران توسط کارشناسان ناجا نشان می‌دهد که اخیراً تولید الکل سفید در کشور به دلیل تقاضای بیشمار افراد، افزایش یافته و در مقیاس وسیع نیز توزیع می‌گردد.

 افزایش تقاضا برای دریافت این ماده موجب گردیده است که حتی برخی داروخانه‌داران نیز قادر به تأمین نیازهای متقاضیان نباشند، در نتیجه شبکة وسیعی از کانال‌های توزیع الکل سفید در کشور به صورت علنی و رسمی مشغول فعالیت هستند. به عنوان مثال در فروشگاههای بزرگ بویژه نقــاط شمـالی شهر تهران، الکل سفید در زمرة کالاهای قابل عرضه قرار دارد. حتی برخی فروشگاهها الکل سفید را همراه با کالاهای دیگر و در بسته‌بندی ویژه عرضه می‌کنند.یک بررسی ساده ‌در مورد فروش این ماده توسط داروخانه‌ها نشان می‌دهد بطور متوسط ماهانه هر داروخانه بیش از 360 بطری حاوی الکل سفید در اختیار متقاضیان (که غالباً در ردة سنی زیر 25 سال هستند) قرار می‌دهد.

به رغم آنکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور نظارت بر تولید و کنترل مصرف غیرمجاز الکل‌سفید،‌کارخانه‌داران را ملزم به افزودن مادة تلخ‌کننده (دتاتونیوم بنزوات) کرده است اما این نظارت مختص تولیدکنندگان دولتی بوده و نظارت کمتری بر شرکت‌های خصوصی در این زمینه اعمال می‌شود.
لذا اقدام موردنظر تأثیر چندانی بر کاهش تقاضا نداشته است. کما اینکه شرکت‌های خصوصی همچنان به تولید الکل‌هایی اقدام می‌کنند که حاوی اسانس های خوراکی و با طعم‌های مختلف ذرت، خرما، گندم، نشاسته و ... می‌باشد.
از طرفی پایین بودن قیمت عرضة این محصول (700 تومان برای 220 سی‌سی) و فقدان آموزش در خصوص صدمات و عوارض ناشی از مصرف آن و ناآگاهی در خصوص عواقب بعدی موجب شده است روند مصرف همچنان بالا باشد.
این در حالی است که برابر نظر متخصصان مصرف بلندمدت این ماده موجب اختلال در بینایی، کوری، اختلال در قوة اراده، بیماری‌های خونی، قلبی، ریوی، پوستی و کبدی می‌شود.
از طرفی بالابودن قیمت مشروبات الکلی خارجی و همچنین مشکل دستیابی به آنها، موجب شده است افرادی در سطح کشور نسبت به تهیه و ساخت و توزیع مشروبات دست‌ساز اقدام نمایند. (کشف و انهدام بیش از500 ‌کارگاه تولید مشروبات الکی دست‌ساز در سال 84 مؤید این واقعیت است).
ضمن اینکه در همین سال حدود 5/2 میلیون لیتر مشروبات الکلی و 5/1 میلیون بطر- قوطی از انواع مشروبات فوق توسط مأمورین انتظامی کشف گردیده است.
 بی‌تردید حجم گسترده برخورد مأمورین انتظامی و میزان کشفیات موردنظر نشان می‌دهــد شیوه‌هــای دستیابی به مشروبات الکلــی و مــصرف آن متأثر از شرایط جدید و فشـارها و محدودیت‌هایی است که درخصوص ورود محصولات خارجی و توزیع و مصرف آن اعمال می‌شود.
 با توصیف عوارض مصرف الکل‌سفید، این سؤال مطرح می‌شود که چرا موج جدید تقاضا برای آن افزایش یافته است؟ آیا جوانان ما نمی دانند که مصرف این ماده دارای چه میزان آثار و تبعات زیانبار روحی و جسمانی است؟ اگر می‌دانند چرا آن را مصرف می‌کنند؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت طی سال‌های اخیر نیازهای نسل جوان همواره پرمخاطره‌تر، جسورانه‌تر و متنوع‌تر شده است.

از منظر آسیب‌شناسی اجتماعی شاید علت فزونی گرفتن تقاضا در این واقعیت نهفته باشد که هنوز درک واقعی از نیازهای نسل جوان از انرژی فراوان این قشر وراههای تخلیه آن صورت نگرفته است تا با خلق فرصت‌های واقعی، این انرژی به مجاری صحیح خود هدایت شود.
 
کشورهایی که از ساختار جمعیتی جوان برخوردار هستند بیش از سایر کشورها در معرض رفتارهای انحرافی، بحران‌های اجتماعی و تنوع و رشد جرایم و آسیب‌های اجتماعی قرار دارند و معمولاً گرایش به مصرف موادمخدر و مشروبات الکلی در آنها به میزان زیادی بالاست.
 
تحقیقات جهانی نیز نشان می‌دهد مصرف الکل در میان جوانان به عنوان یکی از پرخطر‌ترین رفتارها، سالانه موجب مرگ میلیون‌ها نفر و تحمیل میلیاردها دلار هزینه بر جوامع بشری می‌گردد.بدیهی است در این کشورها برخورد با این پدیده نیز از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است. از جمله منع‌فروش مشروبات الکلی به افراد زیر 18 سال نمونه‌ای از این اقدامات است.

در کشور ما به دلیل پار‌ه‌ای از مشکلات، تاکنون تحقیقات عمیق و گسترده‌ای در این زمینه صورت نگرفته است. مع‌الوصف در تحقیقی که پیرامون میزان شیوع مصرف موادمحرک، انواع داروهای روان‌گردان ، الکل و سیگار بر روی 8 هزار جوان 15 تا 35 سال مناطق 22‌گانة شهر تهران صورت گرفته است نشان می‌دهد که متوسط سن مصرف الکل به 20 سالگی رسیده و 5/26 درصد از جوانانی که به مصرف الکل روی آورده‌اند، سابقة مصرف این گونه مشروبات در خانواده خود را داشته‌اند.
 
بررسی در مورد 490 نفر از افراد مصرف‌کنندة الکل در اصفهان در سال 83 توسط معاونت اجتماعی استان نیز بیانگر آن است که سطح تحصیلات 88 درصد افراد مبتلا به الکل، پایین‌تر از دیپلم بوده است.

نتایج تحقیق دیگری که توسط آقای دکتر سراج‌زاده بر روی 5231 نفر دانشجو در 21 دانشگاه کشور در سال تحصیلی 82-81 صورت گرفته است، بیانگر آن است که 6/47 درصد از دانشجویان فوق ابراز داشته‌‌اند به میزان زیاد و خیلی زیاد مشروبات الکلی را به صورت تفریحی مورداستفاده قرار می‌دهند و 8/28 درصد از دانشجویان نیز اعلام داشته‌اند که در حد زیاد و خیلی زیاد به مشروبات الکلی اعتیاد دارند.

نگاهی به آمار دستگیری وکشفیات مشروبات الکلی طی ده سال اخیر نیز مؤید آن است که به رغم کلیه اقدامات به عمل آمده در زمینه برخورد با قاچاق مشروبات الکلی خارجی و یا کشف و انهدام شبکه‌های تولید داخلی از یک سو و اعمال سیاست‌های مختلف در برخورد با این پدیدة زشت، روند سوءمصرف مشروبات الکلی در بین نسل جوان طی ده سال گذشته همچنان رو به رشد بوده است.
ضمن اینکه الگوهای جوانان در نحوه و نوع مصرف و بویژه روی‌آوردن دختران به مصرف مشروبات نیز دستخوش تغییرات قابل توجه گردیده است. 

نتیجــه :
کشف میلیون‌ها لیتر انواع مشروبات الکلی در سال 84 که تنها بخش اندکی از میزان مشروباتی است که در سطح کشور تولید و یا عرضه می‌شود، بیانگر میزان بسیار زیاد تقاضا برای مصرف آن است.
آنچه که در این میان حائزاهمیت است مصرف نسبتاً علنی آن در محافل خانوادگی و دوستانه و حتی محافل نسبتاً رسمی‌تر مثل محیط‌های دانشجویی و یا دانش‌آموزی است که به نظر می‌رسد قبح و زشتی آن را نزد کودکان و نوجوانان از میان برده است و آنان را از همان سال‌های اولیه نوجوانی در زمره مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی قرار می‌دهد.

 برخی از جوانان و حتی نوجوانان از مصرف مشروبات الکلی درجمع خانواده و به صورت مشترک یاد می‌کنند. شاید یکی از دلایل آن، عکس‌العمل در قبال فشار ناشی از برخورد با مصرف‌کنندگان در ملاء‌عام و مکان‌های عمومی‌تراست.
پرواضح است تداوم و گسترش این رفتار، چه آثار زیانباری را در آینده در پی خواهد داشت که در این صورت مقابله‌با این معضل به مرور زمان مشکل‌ساز‌تر از آنچه که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، خواهد بود.

در انتها باید به این نکته نیز اشاره داشت که تغییر ذائقه فرهنگی و مصرف در جوانان ما به دلایل متعدد در حال شکل‌گیری است و با برخورد فیزیکی صرف نمی‌توان بر آن فائق آمد بلکه می‌باید به فکر جایگزین‌های مناسب و مشروع بود. در غیر اینصورت، نیازها از طرق غیرقانونی و یا غیراخلاقی اشباع خواهدشد.

برای روشن شدن ابعاد موضوع و پاسخ به بسیاری از ابهامات در این زمینه انجام تحقیقات و پژوهش‌‌های میدانی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
اما برای مواجهه و برخورد با این پدیده در شرایط فعلی چه ساز‌وکارهایی را می‌توان در نظر گرفت؟ در این زمینه می‌توان محورهای زیر را مورد تأکید قرار داد :

1- نوشابه‌های خاص غیرالکلی از قبیل انواع ماء‌الشعیرها که در سال‌های گذشته با تولید آن،مورد استقبال جوانان نیز قرار گرفت، با بهره‌گیری از نیازها و ذائقه‌های نسل جدید، تولید شود و با قیمت مناسب در اختیار آنان گذاشته شود.

2- فیلم‌ها و مستندات اجتماعی و یا کتاب‌های مناسب برای نشان دادن عوارض استفاده از مشروبات الکلی تهیه و چاپ شوند (به عنوان مثال با نمایش فیلم‌هایی که شخصیت‌های منفی و یا منفور در آن، مشروبات الکلی مصرف می‌کنند، قبح و زشتی مصرف مشروبات الکلی مورد تأکید قرار گیرد).

3- برخی اخبار هدفمند رامی‌توان تولید و بر روی سایت اطلاع‌رسانی درج نمود. به این ترتیب که نشان داده شود در اثر مصرف برخی مشروبات الکلی وارداتی و یا الکل سفید یک یا چند نفر از جوانان دچار مسمومیت شدید شده و جان باخته‌اند. (با این اقدام نیاز کمتری برای برخورد با مصرف‌کنندگان الکل‌سفید وجود داشته و زمینه عدم مصرف در جوانان به خودی خود فراهم می‌شود).

4- برخورد با قاچاقچیان عمده و مراکز تولید داخلی محور اساسی در مواجهه پلیس با مشروبات الکلی قرار گیرد.

5- تولید‌کنندگان داخلی الکل‌سفید موظف به افزودن اسانس‌های تلخ‌کننده به الکل‌های تولیدی باشند.

6- با انجام میزگردهای علمی با حضور صاحب‌نظران به خانواده‌ها برای عدم مصرف مشروبات الکلی هشدار داده شده و بر این نکته تأکید گردد که در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز مصرف خارج از قاعده مرسوم نیست و حتی مصرف آن در جهان در حال کاهش است.

7- تهیه بروشورهای آگاهی‌دهنده برای توزیع در بین مدارس با استفاده از نقطه‌نظرات صاحب‌نظران و اساتید فن یکی دیگر از اقدامات پیشنهادی است.