الجزیره ;پول اسلامی خدمت صهیونیستی
هدف از ارائه این نوشتار نه تائید و نه تکذیب عملکرد و پیشینه و خط مشی شبکه تلویزیونی الجزیره است.نویسنده قصد دارد با ذکر آنچه که از گذشته الجزیره و بانیان تاسیس آن است و همچنین با نگاهی متفاوت به عملکرد شبکه الجزیره دیدگاهی نو به این شبکه جدید التاسیس در عرصه خبر جهانی(در مقایسه با رقیبان قدرتمندی مثل بی بی سی و سی ان ان) و به ادعای آگاهان یکی از غولهای جدید رسانه ای جهان داشته باشد.شایسته است که خواننده عزیز با درک آنچه است و بوده است و با توجه به زوایای پیدا و پنهان عملکرد الجزیره که خود را بعنوان "بلندگوی جهان سوم" معرفی می کند؛دیدی متفاوت به مسئله ارتباطات و کریدورهای خبری دنیا داشته باشد.
الجزیره را باید به واقع یکی از شگفتیهای جدید عصر ارتباطات دانست.شبکه ای که در آغاز ده سالگی پیدایش خود در نوامبر 2006 با آغاز بکار شبکه انگلیسی زبان خود به نام "الجزیره اینترنشنال"زنگ خطری را برای رقیبان قدرتمند و تاثیر گذار خود در عرصه جهانی به صدا درآورد.(منظور: بی بی سی و سی ان ان)
نام و نشان الجزیره برای اولین بار بصورت جدی (در بین همکاران و سیاستمدارن غربی)بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 بر سر زبانها افتاد و آن هنگامی بود که این شبکه سخنانی از "اسامه بن لادن" و " سلیمان ابوقیث" دو تن از رهبران ارشد القاعده را پخش کرد.این کار در ابتدا با مواضع منفی و سرسختانه آمریکا و متحدان رسانه ای آن در عرصه جهانی مواجه شد که الجزیره با آنچه آنرا اطلاع رسانی شفاف خواند سعی در تبرئه از اتهامات وارده مبنی بر کمک رسانه ای به تروریست ها نمود.
الجزیره را می توان به جد یکی از مرموزترین شبکه های تلویزیونی دانست.شبکه ای که با یک واسطه به رهبران ارشد القاعده و در طرق مقابل با کمترین زحمت قادر با ارتباط با مقامات ارشد ایالات متحده است.پخش انحصاری! فیلمهای رهبران ارشد القاعده در این شبکه تلویزیونی و سخنرانی و افاضات ایشان در فیلمهای مذکور دلیلی بر این مدعاست.
و اما الجزیره چگونه شکل گرفت؟
در روز یک شنبه شب شامگاه 24 آوریل 1996 شبکه تلویزیونی بی بی سی عربی که پخش تلویزیونی آن بر عهده شرکت عربستانی "اوربیت" بود با پخش فیلمی مستند در نقد دستگاه قضائی عربستان،خشم دستگاه حاکمه عربستان را برانگیخت و به این ترتیب شبکه تلویزیونی بی بی سی عربی با تصمیم مسئولان عربستانی و با فشار بر شرکت اوربیت آن هم بعد از 18 ماه فعالیت به تعطیلی کشیده شد.
کارمندان و مسئولان بی بی سی عربی که بواقع از زبده ترین ها در حیطه مسئولیتهای کاری خود بودند با توافق مالی مسئولان عربستان و قطر به ارزش بیش از 150 میلیون دلار مبنی بر انتقال آنان به یک شبکه تلویزیونی به مرکزیت قطر به این کشور منتقل شدند و اینچنین بود که الجزیره شکل گرفت.
گزاف نیست که ادعا کنیم الجزیره از ابتدا با کادر و کارمندان و خبرنگاران زبده و خبره بی بی سی عربی بصورت حرفه ای و جدی آغاز بکار نموده و یکی از دلایل موفقیت این شبکه در عرصه خبری دنیا همین بوده است.سیاستهای مدیران شبکه الجزیره مبنی بر جذب و پرورش افراد کارآزموده در هنگام تاسیس الجزیره نشنال بدان صورت بود که مدیران این شبکه موفق به دو تن از زبده ترین افراد دو شبکه معروف خبری دنیا شدند:ریز خان از سی ان ان و راجی عمر از بی بی سی.
همانطور که ذکر شد بانی اصلی شبکه الجزیره قطر بود.کشوری کوچک در جنوب خلیج فارس با جمعیتی حدود 860هزار نفر و مساحتی بالغ بر11437 کیلومتر مربع.کشوری که با دسترسی به یکی از غنی ترین منابع و بزرگترین منبع گازی دنیا یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیاست.کشوری که تا حدود 35 سال پیش مستعره انگلستان بود.حامی اصلی الجزیره امیر قطر،حمد بن خلیفه آل ثانی،امیر قطر است که در انگلستان تحصیلکرده است و با شناخت کامل نسبت به اسرار و پیچیدگیهای دنیای سیاست علاوه بر فعالیت در دنیای سیاست به فعالیت در عرصه ارتباطات جهانی مشغول است.
الجزیره در غیاب و یا اثر کمرنگ شبکه های خبری معروف جهانی مثل بی بی سی و سی ان ان و رویترز در عرصه خاورمیانه و عدم پوشش خبری مناسب آنها و گاه جهتدار آنان نسبت به مسائل خاورمیانه توانست به سرعت جایگاهی ثابت در بین مردم عرب منطقه و حتی عرصه جهانی داشته باشد.
مسائل و جنگهای افغانستان،حمله و یورش آمریکا و متحدان آن به عراق،و اخیراً جنگ 33 روزه اسرائیل بر ضد لبنان و پوشش خبری مناسب و شفاف آنها در الجزیره و عدم سانسور خبرها و گزارشهای الجزیره توانست اعتماد بینندگان منطقه و حتی فرا از منطقه را بخوبی جلب کند.به راستی الجزیره توانست در مدت زمان کوتاهی نام قطر را در عرصه خبری و ارتباطات جهانی پرآوازه کند.
نام و شهرت الجزیره همراه با گزارشهای بی پرده نسبت به مسائل و اوضاع داخلی کشورهای عربی و جهان همراه با پرداختن به زندگی و سیاست باعث شد که مردم خیلی از کشورهای منطقه و کشورهای فرامنطقه ای نسبت به این عملکرد دید مثبتی نداشته باشند.
تعطیلی دفتر شبکه الجزیره در تهران به علت تهیه و پخش گسترده گزارشهای خبری از خوزستان و ایجاد تفرقه در بین قومیتهای منطقه ،توهین به علمای شیعی مثل آیت الله سیستانی،پخش گزارشهای مخرب متعدد درباره جزایر سه گانه خلیج فارس(تنب بزرگ،تنب کوچک،ابوموسی) و همچنین خط مشی ضد ایرانی عرب و به سخره گرفتن اعتراض ایرانیان در مورد نشنال جئوگرافی و تغییر نام خلیج فارس باعث شده تا این شبکه میان مردم و دولت ایران قابل اعتماد نباشد.
آمریکا و متحدان آن در جنگ عراق بدلیل پخش گزارشهای الجزیره درباره وضعیت زندگی و معیشت و ویرانی ها و امنیت مردم عراق بعد از اشغال توسط ایشان برنامه های الجزیره را در کشورهای خود مسدود کردند.هر چند قطر بعنوان یکی از مهمترین و متحدترین شرکای آمریکا در منطقه به شمار می رود.و عکس العمل آمریکا در قبال این شبکه بمباران دفتر خبری الجزیره در عراق و کشتن کارمندان آن بود که به بهانه سهوی بودن این عملیات و عدم پیگیری مسئولان شبکه الجزیره به تاریخ سپرده شد.
همچنین در ١٠ مه ٢٠٠٢ نبیل الحمر، وزیر اطلاع رسانی بحرین برای پخش گزارش از مسائل داخلی بحرین توسط این شبکه منع قانونی ایجاد کرد چرا که دولت بحرین معتقد بود این شبکه به نفع اسراییل و علیه بحرین اقدام کرده است.
همچنین دفاتر الجزیره در امارات که یک مرکز رسانه ای است بخاطر رفتارهای تحریک آمیز شبکه الجزیره دفتر این شبکه را در کشور خود بست.در کویت و عراق پیش از انتخابات نیز الجزیره چنین سرنوشتی داشت.
بعد از گسترش محبوبیت الجزیره در بین مردم منطقه و کشورهای عرب زبان و اعتماد مردم به این شبکه باعث تاسیس و پیدایش شبکه های تلویزیونی رقیب به کمک دولتهای رقیب الجزیره در منطقه افتاد.شبکه های العالم و الکوثر ایران،العربیه عربستان و الحره آمریکا و حتی تاسیس شبکه های عربی و انگلیسی زبان توسط روسیه و فرانسه از جمله شبکه های مذکور بودند که نتوانستند آنچنان که باید و شاید جایگزین رقیب قدرتمند خود شوند.حتی دولت عربستان از تلویزیون بی بی سی خواستار راه اندازی مجدد شبکه بی بی سی عربی شد که با مخالفت این شبکه تلویزیونی به جائی نرسید.حتی بد نیست بدانید که به طور روز افزون نیز مصاحبهها و فیلمهای کوتاه خبری تولید شده توسط الجزیره در شبکههای خبری و رسانههای آمریکایی و انگلیسی نظیر سی.ان.ان و بی.بی.سی پخش میشوند. در ژانویه ٢٠٠٣، بی.بی.سی اعلام کرد که موافقتنامهای با شبکه الجزیره برای استفاده از تسهیلات و اطلاعات الجزیره از جمله فیلمهای کوتاه خبری به امضا رسانده است.
هر چند الجزیره ادعا می کند مستقل ترین شبکه خبری منطقه به شمار می رود اما وابستگی شدید الجزیره به کمکهای مالی امیر قطر و همچنین تفکر شدید پان عربیستی مسئولان و طراحان برنامه های این شبکه تلویزیونی تردیدها را درباره اهداف و شعارهای مدیران این شبکه در ذهن پرورانده است.الجزیره با مبلغ اولیه امیر قطر مبنی بر خرید این شبکه از عربستان(150میلیون دلار گفته شده) کار خود را آغاز کرد.این شبکه با تمام محبوبیتی که در بین مردم منطقه بخصوص عرب زبانها داشت در برنامه های از پیش طراحی شده خود قصد داشت تا 5سال بعد یعنی سال2001 با جذب آگاهیها و پیامهای تبلیغاتی از نظر مالی مستقل شود که در این راه با شکست مواجه شد.به این ترتیب باز هم امیر قطر به کمک الجزیره شتافت و موافقت کرد هر سال مبلغی بالغ بر 30میلیون دلار به این شبکه کمک کند.البته از جمله عوامل درآمدزای این شبکه میتوان به پخش و فروش فیلمهای کوتاه خبری و همچنین مبالغ دریافتی از مشترکان خود اشاره کرد،بطوریکه این شبکه برای هر دقیقه پخش سخنان بن لادن 20هزار دلار دریافت میکرده است!
شبکه الجزیره که در ابتدا با شرط عدم پوشش خبری مسائل داخلی قطر از سوی امیر قطر مواجه شد (امری که در ابتدا برای مدیر الجزیره جالب بود چون عقیده داشت قطر اصلا موضوع خاصی ندارد که در زمینه خبری به آن رسیدگی شود!)با داشتن بیش از 30دفتر خبری در اقصی نقاط دنیا سعی در پوشش خبرها در گوشه گوشه دنیا دارد.شبکه الجزیره با توجه به اینکه هیچ گونه سانسوری را از طرف دولت قطر متحمل نمی شود توانسته است آزادی اندیشه و استقلال خود را در پخش گزارشها و رویدادهای جهانی و جلب اعتماد قومیت عرب منطقه که با سانسور شدید خبری از جانب دولتهای خود مواجه هستند بدست آورد.(البته مطابق با میل و سلیقه خود)
مدیرکل شبکهی خبری الجزیره شیخ حمد بن تمار الثانی از منسوبان دور امیر قطر شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی میباشد. سردبیر اصلی این شبکه وداه خانفر است. از جمله سردبیران دیگر این شبکه احمد شیخ و محمد بن سالم میباشند. شان جانسون نیز سردبیر شبکه تازه تاسیس الجزیره اینترنشنال است. سردبیر پایگاه اینترنتی انگلیسی زبان الجزیره عمر بک و سردبیر پایگاه اینترنتی عربی زبان آن محمد داود است.همچنین جالب است بدانید پایگاه اینترنتی عربی زبان الجزیره بعنوان اولین پایگاه عمده خبری اینترنتی عرب زبان در سال 2002 توانست حدود 161میلیون بازدیدکننده داشته باشد که در حال حاضر جز 50 پایگاه پربیننده خبری دنیا از لحاظ بازدیدکننده است.
دفاتر اداری الجزیره در آسیا در دوحه قطر و کوالالامپور مالزی وجود دارد.در اروپا در لندن و در آمریکا در شهر واشنگتن.
بعد از افتتاح شبکه انگلیسی زبان الجزیره با الهام از تئوری یوهان گالتونگ در 35 سال پیش مبنی بر امپریالیسم خبری که خبرها از شما به جنوب می روند ادعا کردند که الجزیره خبرها را از جنوب(جهان سوم)به شمال(کشورهای غربی) می برد.الجزیره با نگاه جنوبی به تحولات جهانی توانسته مبادرت به پخش گزارشهائی از یمن،کنگو،برمه،سودان،سومالی در زمینه زندگی ایشان کند بصورتی که حتی قدرتمندترین شبکه های خبری از عهده تهیه چنین گزارشهائی ناتوان بوده اند.
با تمام آنچه گفته شد چند نکته درباره این شبکه تلویزیونی قابل فکر و تامل است که نشان از تفکرات خاص پان عربیستی بخصوص در عرصه خبری پارسیان و فارسی زبانان ایرانی دارد.
نقش اطلاعاتی الجزیره در پوشش و پخش اخبار غیر قابل کتمان است:
الجزیره تنها شبکهای است که نقش اطلاعاتی بازی میکند. مثلا تلاش کرد اعتماد جریان القاعده را به دست آورد که این موضوع چند مزیت داشت:
نخست اینکه الجزیره میتوانست برای بخشی از جهان عرب که به تلویزیونهای دولتی اعراب توجهی نداشتند نشان دهد کاملا بیطرف است. همچنین اختصاصی کردن دستیابی به مصاحبههای القاعده یا اخبار مربوط به اقدامهای این گروه، سبب شد مخاطبان زیادی در جهان غرب پیدا کند و از جنبه اقتصادی با فروش این فیلمها به منابع مالی وسیع و اعتبار دست یابد بویژه فیلمهایی که در بیبیسی یا سیانان با علامت الجزیره و بهعنوان خبراختصاصی پخش میشد.
دو حادثه مهم سبب شد آمریکاییان سود زیادی از این تلویزیون ببرند. نخست دستگیری خالد شیخمحمد بهعنوان طراح عملیات 11 سپتامبر در پاکستان بود و خبرنگاری که با موبایل روشن رفته بود باعث شد با ردیابی الکترونیکی محل وی شناسایی شود. دوم بمباران محل مصاحبه الجزیره با اسامه بنلادن توسط نیروهای آمریکایی بود.
الجزیره بر خلاف ادعاهای خود بزرگترین ضربه را به اسلام زده است.پخش فیلمهای رهبران القاعده و نشان دادن چهره ای خشن از اسلام بزرگترین ظلم الجزیره با اسلام و مسلمین بود.پخش تصاویری از سربریدن یک گروگان آمریکائی همراه با پخش ذکر الله اکبر چهره ای خشن،غیر انسانی و غیر اسلامی به نمایش درآورد که با عکس العمل شدید مسلمانان مواجه شد.
رابطه الجزیره علاوه بر با القاعده با خانواده و سران بعثی دولت پیشین عراق و همچنین رابطه تنگاتنگ الجزیره با اسرائیل بر هیچ آگاهی پوشیده نیست.قضایای خریدشبکه الجزیره توسط خانواده صدام از جمله دختر صدام و همچنین یک تاجر صهیونیست،دریافت پولهای هنگفت الجزیره از صدام حسین در زمان حکومت او نشانی از حمایت بی چون و چرای الجزیره از صدام در تهیه گزارشهای خبری در قبل از تصرف عراق و در زمان حکومت فعلی عراق و حتی پس از مرگ صدام و نشان دادن یک چهره و قهرمان ضد آمریکائی از صدام در منظر مردم و بینندگان خود بخصوص در میان اعراب دلیلی بر این مدعاست.(بطوریکه بعد از افشای دریافت این رشوه توسط بعضی از مدیران ارشد الجزیره که با سرنگونی دولت صدام و ارائه اسناد آن توسط دولت عراق انجام شد مدیران مذکور خمگی استعفا دادند) تا حدی همانطور که گفته شد دولت عراق بدلیل رفتارهای تحریک آمیز الجزیره تصمیم به تعطیلی این شبکه در عراق گرفت.
الجزیره تنها شبکه ای از کشورهای عربی است که در اسرائیل دفتر و خبرنگار دائم دارد.همچنین جالب است بدانید که الجزیره تنها شبکه تلویزیونی عربی است که با مقامهای اسرائیلی مثل شیمون پرز و آریل شارون مصاحبه کرد.در کل روابط سیاسی و اقتصادی قطر و شخص امیر قطر و خانواده او با اسرائیل و آمد و شد بین خانواده امیر قطر و شخص همسر او با اسرائیل آنچنان دارای سابقه دیرینه است که تنها دفتر بازرگانی اسرائیل در منطقه در دوحه وجود دارد.
رفتارهای دوگانه الجزیره در مواجه با قضایائی مثل صدام و فلسطینیان و لبنان و اسرائیل در بین آگاهان چهره بی اعتمادی بوجود آورده که نشان از بروز سیاستهای سیاستمداران قطری در اداره این شبکه است.الجزیره و مدیران آنها و در راس آنها امیر قطر از یک سو با پخش گزارشهای خبری از لبنان و فلسطین و از سوی دیگر با ارتباط با اسرائیل بعنوان دشمن ایشان سیاست یک بام و دو هوا را بخوبی اجرا میکند.از سوی دیگر بعد از مرگ صدام از اون چهره ای ضد امپریالیستی آمریکائی و ضد اسرائیلی میسازد تا جائیکه فلسطینیان برای صدام تشعییج جنازه نمادین بعنوان شهید برگزار میکنند!!!
الجزیره نه تنها می توان گفت نه تنها مستقل نیست بلکه تابع سیاستها و اعمال نفوذ خانواده سرمایه دار امیر قطر وجود دارد که باعث میشود خارج از چارچوب رسانه ای و قوانین خاص آن فقط در پی منافع مدیران و مراجع ذی صلاح این شبکه در منطقه و خارج از منطقه باشد!
الجزیره در باره ایران همیشه با برخورد نامناسب با اخبار ایران و خارج از قوانین و عرف خبری سیاستی دوپهلو مانند همانچه قبلا در مورد فلسطینیان و لبنان و اسرائیل داشته رفتار کند.
"غسان بن جدو"خبرنگار الجزیره در تهران که یکی از همان کارمندان بی بی سی عربی بود یک مسیحی تازه مسلمان شده است که از لبنان به ایران آمده است.قبلا ذکر شد که پخش گزارشهای خارج از عرف الجزیره در مورد رخدادهای ایران بخصوص درباره حوادث خوزستان و همچنین اعدام صدام و منسوب دادن این قضیه به شیعیان و ایرانیان و بحث تغییر نام خلیج فارس حساسیت خاصی را از مردم و دولت ایران به برنامه های این شبکه بوجود آورده است.
صحبت درباره الجزیره و زوایای پیدا و پنهان آن فراوان است که مطمئنا در این مجال نمی گنجد.هر چند ذکر شد در این نوشتار علاوه بر معرفی و پیشینه الجزیره و عملکرد مثبت آن در زمینه خبری در بعضی از موارد به برخوردهای دوگانه و دوپهلو مدیران و مسئولان این شبکه تلویزیونی در مورد مسائل مهم منطقه بخصوص ایران اشاره شود.مسائلی که بسیاری از آنها از قلم افتاد و رفتارهای غیر عرف و خلاف ادب خبری الجزیره فرصت رسیدگی به آن داده نشد.
آینده الجزیره را با تمام رفتارها و زوایای پیدا و پنهان آن در برخورد با رویدادهای مهم جهانی و بخصوص منطقه با توجه به رفتارهای تحرک آمیز و دو گانه و دوپهلو آن به بهانه شفاف سازی و افکار و عقیده پان عربیستی الجزیره در برخورد با رویدادها در منظر آگاهان چندان روشن به نظر نمی رسد،هر چند الجزیره توانسته اعتماد و نظر طبقه عام مردم منطقه بخصوص اعراب را به خود جلب کند و با پخش گزارشها و اخباری که بدلیل سانسور شدید خبری دولتهای عرب روزنه ای به خانه ها و تلویزیونهای اعراب داشته باشد و نیز هرچند الجزیره بعنوان رسانه ای از شرق و جهان دوم توانسته در بین رقبای قدرتمند غربی خود جایگاهی مناسب پیدا کند ولی باید اشاره کرد که رفتارهای خبرنگاران و مدیران الجزیره در برخورد نامناسب و خارج از عرف حرفه ای خود باعث کمرنگ شدن این اعتماد در بین بینندگان خود در دراز مدت و حتی میان مدت خواهد بود.