نقد سروش بر سخنان پاپ

دکتر عبدالکریم سروش، طی سفری شخصی به مشهد در جمع دوستان و شاگردان خود، درباره سخنان پاپ سخن گفت.
به گزارش خبر نگارنافذدر این برنامه که روز پنج شنبه سی شهریورماه در مشهد برگزار شد، دکتر سروش در ابتدا با اشاره به تفاوت های پاپ جدید با پاپ قدیم، گفت: پاپ قدیم درک بهتری از ادیان دیگر داشت و خود یک فیلسوف و فنومنولوژیست بود.

سروش با اشاره به نقدهای پاپ جدید براسلام گفت: پاپ بندیکت از زبان فردی دیگر، خدای اسلام را خدایی غیرمسئول، خودکامه و فوق نقد و سوال توصیف کرده بود.

سروش با اشاره به آیاتی از قرآن کریم کوشید نادرست بودن این برداشت پاپ از اسلام را نشان دهد. وی با تاکید برآیه: «مبشرین و منذرین لئلا یکون للناس علی الله حجه بعدالرسل» گفت: این آیه می گوید اگر خداوند پیامبران را برای هدایت آدمیان فرو نمی فرستاد، آدمیان در مقابل خداوند حجت داشتند و این یعنی انسانها حق پرسیدن و حجت داشتن در مقابل خداوند را دارند و خداوند چنین حقی را به رسمیت می شناسد.

این محقق فلسفه با اشاره به این نکته که ظاهر پاره ای از آیات قرآن، برداشتی مطابق سخنان پاپ را القاء می‌کند با اشاره به آیه: لا یسئل عمایفعل و هم یسئلون گفت در تاریخ تفکر اسلامی نیز اشاعره با استناد به همین دسته آیات، از خداوند تلقی موجودی خودکامه، فوق سوال و اعتراض و فوق عقل را داشتند.

عضو انجمن حکمت و فلسفه، با اشاره به تفکر معتزله گفت معتزله گروهی بودند که تلقی اشاعره از خداوند را نمی پذیرفتند و خدا را موجود مطلقی می دانستند که خود، مختارانه خویشتن را مقید به اخلاق کرده است.

استاد سابق دانشگاه هاروارد با اشاره به پاره ای از عرفا که در آثار خود حتی به خدا اعتراض می کردند و با ذکر یک نمونه از مصیبت نامه عطار، گفت: عامه مومنان از خداوند تلقی موجودی فوق عقل و سوال را دارند اما از سطح عامه که فاصله بگیریم و به عارفان و فیلسوفان که نزدیک شویم. مساله صورت دیگری پیدا می کند.

این پژوهشگر مثنوی، حرکت های نواندیشانه و احیا گرانه در جهان اسلام را حرکت هایی در جهت احیاء تفکر معتزلی دانست و گفت ما نیازمند پرستیدن خدایی اخلاقی و مسئول هستیم.

وی در بخش پرسش و پاسخ با اشاره به گستر ش سریع اسلام در اروپا گفت: برنارد لوئیس، استاد برجسته تاریخ عثمانی، پیش بینی کرده است که به علت مهاجرت و زاد و ولد بالا تا پایان قرن بیست و یکم اکثر اروپا را مسلمانان تشکیل خواهند داد.

وی گفت: به سختی می توان اظهار نظرپاپ را صرفاً یک اظهار نظر کلامی داشت
بی شک نگرانی آنها از گسترش اسلام و همچنین بنیادگرایی موجب ایراد چنین کلماتی شده است.

صاحب نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت، با رد این نکته که بنیادگرایی تنها در اسلام وجود دارد گفت: هر هویتی که مورد تحقیر قرار بگیرد مستعد تبدیل شدن به بنیادگرایی است.